วิสาณนาฬิลาพฺวาทิปฺปเภเท เตลภาชเน;

ปุมิตฺถิรูปรหิตํ, วณฺณมฏฺฐมวาริตนฺติฯ

36. เภสชฺชนิทฺเทโส

เภสชฺชนฺติ –

[274]

ชนสฺส กาตุํ เภสชฺชํ, ทาตุํ วตฺตุํ น ลพฺภติ;

ภิกฺขาจริยวิญฺญตฺติ, สเกหิ สหธมฺมินํฯ

[275]

ปิตูนํ ตทุปฏฺฐากภิกฺขุนิสฺสิตภณฺฑุนํ;

ลพฺภํ เภสชฺชกรณํ, เวยฺยาวจฺจกรสฺส จฯ

[276]

มหาจูฬปิตามาตาภาตาภคินิอาทินํ;

เตสํ สเกนตฺตนิเย, ทาตพฺพํ ตาวกาลิกํฯ

[277]

กุลทูสนวิญฺญตฺติ, เภสชฺชกรณาทิ หิ;

มาตาปิตูหิ สมฺพนฺธญาตเกสุ น รูหติฯ

[278]

ปิณฺฑปาโต อนามฏฺโฐ, มาตาทีนมวาริโต;

ฉนฺนํ ทามริกโจรสฺส, ทาตุมิสฺสริยสฺส จฯ

[279]

เตสํ สุตฺโตทเกเหว, ปริตฺตํ กยิรา นตฺตโน;

ภณิตพฺพํ ภณาเปนฺเต, ปริตฺตํ สาสโนคธํฯ

[280]

สีลํ ธมฺมํ ปริตฺตํ วา, อาคนฺตฺวา เทตุ ภาสตุ;

ทาตุํ วตฺตุญฺจ ลพฺภติ, คนฺตฺวา เกนจิ เปสิโตติฯ

37. อุคฺคหนิทฺเทโส

อุคฺคโหติ –

[281]

กมฺมเจติยสงฺฆญฺญ-ปุคฺคลตฺถํ คณสฺส จ;

ทสเภทมฺปิ รตนํ, อุคฺคณฺหนฺตสฺส ทุกฺกฏํฯ

[282]

นิสฺสคฺคิ เตสุ อตฺตตฺถํ, ทฺวีสุ เสเสสุ ทุกฺกฏํ;

อนามสิตฺวา วุตฺเต ตุ, คณํ สงฺฆญฺจ ปุคฺคลํฯ

[283]

‘‘เจตฺยสฺส นวกมฺมสฺส, ทมฺมี’’ติ น ปฏิกฺขิเป;

วเท กปฺปิยการานํ, ‘‘วทนฺเตวมิเม’’ อิติฯ

[284]

เขตฺตํ วตฺถุํ ตฬากํ วา, เทนฺเต ทาสปสฺวาทิกํ;

ปฏิกฺขิปิตฺวา คณฺเหยฺย, กปฺปิเยน กเมน จ;

เขตฺตาทีนิ วิหารสฺส, วุตฺเต ทมฺมีติ วฏฺฏติฯ

[285]

นวมาติกเกทาร-ตฬากกิริยานเว;

มตฺติกุทฺธรณํ พนฺโธ, ถิรกาโร จ อาฬิยาฯ

[286]

ติเรกภาคคหณํ , เกทาเร อนเว นเว;

อปริจฺฉนฺนภาเค จ, สสฺเส ‘‘เทเถตฺตเก’’ อิติ;

กหาปณุฏฺฐาปนญฺจ, สพฺเพสมฺปิ อกปฺปิยํฯ

[287]

อวตฺวา กส วปฺปิจฺจาเทตฺติกาย จ ภูมิยา;

ปติฏฺฐาเปติ ภูมิํ วา, ภาโค เทยฺโยติ เอตฺตโกฯ

[288]

ภูมิภาเค กตํ สสฺสํ, เอตฺตเก คณฺหเถตฺตกํ;

คณฺหนตฺถํ วทนฺเตวํ, ปมาณํ ทณฺฑรชฺชุภิฯ

[289]

มินเน รกฺขเณ ฐตฺวา, ขเล ตํนีหราปเน;

โกฏฺฐาทิปฏิสามเน, ตสฺเสเวตมกปฺปิยํฯ

[290]

ปฏิสาเมยฺย ปาจิตฺติ, ยํ กิญฺจิ คิหิสนฺตกํ;

ภณฺฑาคาริกสีเสน, สเจปิ ปิตุสนฺตกํฯ

[291]

ปิตูนํ กปฺปิยํ วตฺถุํ, อวสฺสํ ปฏิสามิยํ;

อตฺตโน สนฺตกํ กตฺวา, ลพฺภเต ปฏิสามิตุํฯ

[292]

เทหีติ ปฏิสาเมตฺวา, วุตฺเต จาปิ ปฏิกฺขิเป;

ปาเตตฺวาน คเต ลพฺภํ, ปลิโพโธติ โคปิตุํฯ

[293]

กมฺมํ กโรนฺโต อาราเม, สกํ วฑฺฒกิอาทโย;

ปริกฺขารญฺจ สยน-ภณฺฑํ วา ราชวลฺลภาฯ

[294]

เทหีติ ปฏิสาเมตฺวา, วทนฺติ ยทิ ฉนฺทโต;

น กเรยฺย ภยา ฐานํ, คุตฺตํ ทสฺเสตุ วฏฺฏติฯ

[295]

พลกฺกาเรน ปาเตตฺวา, คเตสุ ปฏิสามิตุํ;

ภิกฺขุํ มนุสฺสา สงฺกนฺติ, นฏฺเฐ วตฺถุมฺหิ ตาทิเสฯ

[296]

วิหาราวสถสฺสนฺโต, รตนํ รตฺนสมฺมตํ;

นิกฺขิเปยฺย คเหตฺวาน, มคฺเครญฺเญปิ ตาทิเส;

สามิกานาคมํ ญตฺวา, ปติรูปํ กรียตีติฯ

38. กุลทูสนนิทฺเทโส

ทูสนนฺติ –

[297]

ปุปฺผํ เวฬุํ ผลํ จุณฺณํ, ทนฺตกฏฺฐญฺจ มตฺติกํ;

สงฺคหณตฺถํ ททโต, กุลทูสนทุกฺกฏํฯ

[298]

ถุลฺลจฺจยํ ครุภณฺฑํ, อิสฺสเรเนตฺถ สงฺฆิกํ;

เทนฺตสฺส ทุกฺกฏาทีนิ, เถยฺยา สงฺฆญฺญ สนฺตกํฯ

[299]

กุลสงฺคหา โรเปตุํ, โรปาเปตุญฺจ สพฺพถา;

ผลปุปฺผูปคํ รุกฺขํ, ชคฺคิตุญฺจ น วฏฺฏติฯ

[300]

นิมิตฺโตภาสโต กปฺปโวหารปริยายโต;

อตฺตโน ปริโภคตฺถํ, โรปนาทีนิ ลพฺภเรฯ

[301]

วุตฺตาว เวชฺชิกา ชงฺฆเปสเน คิหิกมฺมสุ;

ฐเปตฺวา ปิตโร ภณฺฑุํ, เวยฺยาวจฺจกรํ สกํฯ

[302]

ทุกฺกฏํ ปทวาเรน, หรเณ ทูตสาสนํ;

สาสนํ อคฺคเหตฺวาปิ, ปฐมํ วทโต ปุนฯ

[303]